In 2024 tekent zich opnieuw een positieve evolutie af. De totale tewerkstelling binnen maatwerk groeide verder naar 6.219 medewerkers in trede 5. Opvallend is ook de blijvende instroom van nieuwe doelgroepen, met een hoog aantal stages (828) en een stijgend aantal Arbeidsmatige Activiteiten (AMA) en leefloongerechtigden die de stap zetten naar activering. Tegelijk toont de opstroom naar het reguliere circuit zich stabiel, met 59 mensen die doorgroeiden naar een job buiten het maatwerk.

Via hun rol als brug naar werk, opleiding en zelfontplooiing nemen de maatwerkbedrijven hun maatschappelijke opdracht ter harte.

Gunther Bamelis (bestuurder 4Werk, algemeen directeur Forena):

“Iedereen terug aan het werk. Een mooie gedachte, maar mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt terug aan de slag krijgen is niet evident. Via tijdelijke activeringsprogramma’s slagen maatwerkbedrijven er in om mensen via trede 4 naar trede 5 (betaald werk met ondersteuning) te brengen. Activering kan op verschillende manieren: diverse soorten stages, artikel 60-tewerkstellingen en arbeidsmatige activiteiten (AMA SE). Daarmee slaagden uiteindelijk 262 medewerkers om de stap naar een duurzame tewerkstelling binnen het collectief maatwerk te zetten. Het blijft echter een minderheid van het aantal opgestarte stages en trajecten. Een duidelijk bewijs dat het geen eenvoudige taak is.”

Ignace De Ro (bestuurder 4Werk, algemeen directeur Westlandia):

“Dit was een moeilijk jaar wegens de economische terugval in de meeste van onze activiteiten. Ondanks deze situatie blijven de inspanningen van de maatwerkbedrijven volop gericht op de tewerkstelling van mensen in onze maatschappij die het moeilijker hebben om een betaalde baan in het normale arbeidscircuit te vinden. Door een goede begeleiding, gecombineerd met opleidingen, blijven we er in slagen medewerkers te laten doorgroeien naar de reguliere sector. Ook in 2024 hebben we dit ten volle als onze verantwoordelijkheid opgenomen als een van de aan ons toevertrouwde taken door onze overheid.”

Rita Demaré (voorzitter 4Werk):

“Voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt zijn maatwerkbedrijven onontbeerlijk. De trajecten die mensen afleggen in West-Vlaanderen worden getoond op de participatieladder. In 2024 stapten 934 mensen in trede 4, een tijdelijk activeringstraject met als doel de opstap naar betaald werk te maken. 635 maatwerkers worden ingezet in reguliere bedrijven via enclavewerking. Bij enclavewerk komt er een team maatwerkers samen met hun begeleider meehelpen ter plaatse in het bedrijf van de klant. Dit is een belangrijke vorm van opstroom. De cijfers tonen duidelijk aan dat West-Vlaamse maatwerkbedrijven zich niet beperken tot maatwerkers. Ze bewandelen individuele trajecten op maat tussen arbeidszorg, maatwerk en reguliere jobs. Zowel opwaarts als neerwaarts.”

Enkele West-Vlaamse maatwerkbedrijven bieden arbeidsmatige trajecten (AMA SE) aan voor hoger opgeleiden die na een langdurige ziekte opnieuw aansluiting willen vinden met de arbeidsmarkt. Het gaat om werkplekervaringen in ondersteunende diensten zoals preventie, veiligheid, administratie, boekhouding, … Philippe is één van hen. In 2022 stapte hij in zo’n AMA SE-traject,  dat toen nog regionaal georganiseerd werd. Vandaag werkt Philippe 3 dagen per week in WAAK. In de afdeling montage en assemblage volgt Philippe de orders op en biedt hij administratieve ondersteuning.

Lieven Trioen, coördinator ZOWE bij WAAK, begeleidt dergelijke re-integratie projecten. ‘Met AMA SE projecten willen we mensen terug lanceren. We bieden hun werkplekervaringen aan om weer actief te worden in het arbeidscircuit. Dat is ons ultieme doel. Met de proeftuin willen we de traditionele AMA-werkvloer openstellen voor mensen die eerder in hogere of omkaderende functies werkten. Voor veel langdurig zieken is een herstart in de oude job vaak niet haalbaar – zelfs niet via progressieve tewerkstelling. We willen arbeidsgeneesheren en bemiddelaars hiervan bewust maken. Een arbeidszorgtraject hoeft zich niet te beperken tot de klassieke productie-omgeving. Ons ZOWE-project biedt hierop een antwoord. Ook voor hoger opgeleiden. Zo is ook Philippe bij ons terecht gekomen.’

Philippe vertelt hoe werk hem opnieuw hoop en structuur gaf. Philippe is 53 jaar en woont in Kortrijk. Hij behaalde een graduaatsdiploma in marketing en een licentiaat in de economische en sociale wetenschappen. Die laatste opleiding volgde hij aan de universiteit van Mons.

Philippe: ‘Na mijn studies belandde ik in de aankoopwereld. In de loop der jaren groeide ik door van bediende tot manager en uiteindelijk tot aankoopdirecteur. Functies die ik met hart en ziel heb uitgeoefend, bij verschillende bedrijven. Het plaatje voor de buitenwereld klopte: een goede job in een kaderfunctie, een mooi loon, een vaste relatie en een zoontje. Ik had al mijn zaakjes op orde – althans zo leek het. Langzaamaan verschenen er barstjes in dat perfecte plaatje, door een samenloop van omstandigheden. Mijn ballon was stilaan aan het leeglopen. Een proces van jaren. In deze periode werden mijn ouders zorgbehoevend. Als enig kind nam ik die taak op mij. In 2016 liep de relatie met de moeder van mijn zoontje stuk.  Mijn werk werd mijn enige houvast. Ik hield daaraan sterk vast, ook om het financiële plaatje te laten kloppen. Werk dat ik uitoefende in een stressvolle werkomgeving. De balans was zoek: constante stress, piekeren, slaaptekort, het gevoel niks meer goed te doen en er alleen voor te staan, chaos op het werk, … Kortom, een neerwaartse spiraal. Ik moest uit die fuik ontsnappen voor mijn gezondheid en mentaal welzijn. In 2021 stapte ik naar de arbeidsarts. Dat leidde tot een ontslag wegens medische overmacht.

‘Enerzijds voelde het einde van mijn arbeidsovereenkomst als een bevrijding, anderzijds zat ik thuis met ziekteverlof onder meer door een depressie. Door angstaanvallen raakte ik steeds meer sociaal geïsoleerd. Niettemin probeerde ik de draad van het maatschappelijk leven weer op te pikken. Ik schreef mij in als werkzoekende bij de VDAB. Enkele tegenvallende sollicitaties sloegen opnieuw een deuk in mijn zelfvertrouwen. Mijn angsten verlamden me.’

‘Op een bepaald moment kwam ik in contact met GTB (Gespecialiseerde Trajectbegeleiding), een dienst binnen VDAB. Zij hebben mij uitstekend begeleid. Zij stelden voor om een onbezoldigde stage te lopen bij een bedrijf. Als stagiair opnieuw onderaan de ladder beginnen? Ik twijfelde, maar elke dag thuiszitten was geen alternatief. Toch was ik bereid me ervoor open te stellen. Ik koos voor WAAK. Later koos WAAK voor mij. In WAAK Metaalassemblage ondersteunde ik de aankoopdienst en kon ik projecten diepgaander analyseren. Ik kreeg de ruimte om enkele dossiers grondig en zonder tijdsdruk uit te werken. Zo kon ik enkele belangrijke kostenbesparingen realiseren. Dat gaf mij veel voldoening. Ik werkte toen halftijds in een omgeving die begripvol was voor mijn situatie. Maar het belangrijkste: de werkgoesting keerde terug. Ik had weer een zinvolle daginvulling en een normaal dagritme.’

‘Ik voelde mij steeds beter op de werkvloer. Ik verhoogde mijn werkpercentage van 50 naar 60%. Het betekende de start van een aanvaardingsproces. Ik aanvaardde dat een kaderfunctie niet langer tot mijn mogelijkheden behoorde, en dat ik nu éénmaal een psychische kwetsbaarheid had. Punt. Dat was voor mij een kantelpunt. Pas toen kon het genezingsproces echt beginnen.’

Op een bepaald moment kwam er bij WAAK Verpakking en Montage een vacature vrij voor ondersteuning van de orderbegeleiders. Betaald werk kwam opnieuw in beeld. De puzzelstukjes vielen op hun plaats.

Lieven: ‘Een onbezoldigde stage kan niet eeuwig blijven duren. Er moet perspectief zijn. Philippe voelde zich goed bij ons. En belangrijk, ook WAAK was tevreden over hem. Na ruim een jaar in een re-integratietraject was Philippe klaar voor een volwaardige job.’

Philippe: ‘Ik waagde de sprong en stelde mij kandidaat voor de openstaande vacature binnen WAAK. Ik doorliep de hele sollicitatieprocedure met succes. Mijn sollicitatie werd uiteindelijk weerhouden. In februari 2024 begon ik deeltijds als individueel maatwerker* bij WAAK. Alles verloopt vlot. Sterker nog: mijn leidinggevende geeft me veel vertrouwen om ook op andere domeinen te werken, zoals het commerciële.’

‘De grote meerwaarde van het traject is dat ik me opnieuw nuttig voelde en mijn psychische kwetsbaarheid leerde aanvaarden. Stap voor stap heb ik mijn leven weer op de rails gekregen. Het traject gaf me daarvoor de nodige tijd en ruimte. Het gevoel dat je ergens verwacht wordt, is een enorme boost voor je zelfvertrouwen. Langzaam keerde de hoop terug. Het traject bood me een nieuw, hoopvol perspectief op het leven.  Bij mijn huidige werkgever staat het menselijke aspect centraal. Ik voel dat ik weer vertrokken ben. Mijn ambitie is niet langer om directeur of manager bij een multinational te worden. Nee, mijn voornaamste ambitie is me goed en gezond voelen. En bij WAAK lukt dat.’

Het verhaal van Philippe is er inderdaad één van hoop. Zijn verhaal toont hoe deeltijds en aangepast werk een cruciale rol kan spelen in het genezingsproces.

Wil je meer weten over AMA voor hoger opgeleiden en de hiervoor opgerichte proeftuin door POM en 4Werk? Aarzel dan niet om contact op te nemen met Lien Prinsie (4Werk): lien.prinsie@vierwerk.be

* Individueel maatwerk is een maatregel om meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te krijgen, zodat ze met de juiste ondersteuning aan de slag kunnen (blijven) op de reguliere arbeidsmarkt. www.individueelmaatwerk.be

De gegevens over 2023 onthullen de belangrijke trends en ontwikkelingen die de beweging van diverse doelgroepen binnen onze tewerkstelling reflecteren.
Als we de instroom in de West-Vlaamse maatwerkbedrijven onder de loep nemen zien we dat die in totaal ten opzicht van 2022 gestegen is met 8,3%, waarbij er een sterke stijging is bij het aantal stages en nieuwe maatwerkers. Sinds de invoering van het Individueel Maatwerk in juli 2023 zijn 43 maatwerkers al dan niet vanuit een enclave doorgestroomd naar Individueel Maatwerk. We verwachten dat die trend zich in 2024 zal verderzetten. 51 mensen hebben de overstap gemaakt naar betaald werk in het reguliere circuit.  Ten opzichte van 2022 zijn ook 24% meer mensen die een leefloon of equivalent ontvangen, de zogenaamde art 60, aan het werk in 1 van de West-Vlaamse maatwerkbedrijven.

Gunther Bamelis (bestuurder 4Werk, algemeen directeur Forena):

“Activering is één van de belangrijke pijlers om meer mensen aan de slag te krijgen. Een rol die de maatwerkbedrijven in West-Vlaanderen zeker ter harte nemen. Noem het ‘start-to-work’, een methodische aanpak op maat die het individu laat ingroeien in een werkomgeving binnen collectief maatwerk. Dit verhoogt de slaagkansen voor het individu en leidt tot een duurzame tewerkstelling.”

Ignace De Ro (bestuurder 4Werk, algemeen directeur Westlandia):

“De inspanningen van de maatwerkbedrijven blijven volop gericht op de tewerkstelling van mensen in onze maatschappij die het moeilijker hebben om een betaalde baan in het normale arbeidscircuit te vinden. Door een goede ondersteuning, gecombineerd met opleidingen, slagen we er opnieuw in een aantal medewerkers te laten doorgroeien naar de reguliere sector. Ook in 2023 hebben we volop onze verantwoordelijkheid genomen in de door de overheid aan ons toevertrouwde taken.”

Rita Demaré (voorzitter 4Werk):

“Cijfermateriaal uit de West-Vlaamse maatwerksector toont de opgaande trajecten op de participatieladder aan. In 2023 stapten 893 personen uit arbeidszorg of inactiviteit in een activeringstraject met als doel opstap naar betaald werk waarvan 314 personen effectief de stap gezet naar betaald werk. Bijna 660 maatwerkers worden ingezet in reguliere bedrijven via enclavewerking. Bij enclavewerk komt er een team maatwerkers samen met hun begeleider meehelpen ter plaatse in het bedrijf van de klant. Dit is een belangrijke vorm van opstroom. De cijfers tonen duidelijk aan dat West-Vlaamse maatwerkbedrijven zich niet beperken tot maatwerkers. Ze bewandelen individuele trajecten op maat tussen arbeidszorg, maatwerk en reguliere jobs. Zowel opwaarts als neerwaarts.”

Soeperheroes is een gezellige soepbar waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een drijvende rol opnemen. Soeperheroes is ook een vertrek- en uitvalsbasis voor begeleid werk op andere locaties. Ze bieden er kansen tot vorming, individuele begeleiding en fijne ontmoetingen.

Soeperheroes richt zich tot (jong)volwassenen met een randnormale begaafdheid of normale begaafdheid met ASS en/of psychische kwetsbaarheid. Soeperheroes is een nieuw initiatief voor personen die op zoek zijn naar ontplooiingskansen en de passende context nog niet hebben gevonden binnen het bestaande zorglandschap

Check hun website www.soeperheroes.be.